اثر پوشش اراضی بر تغییرپذیری مهم ترین گازهای گلخانه ای و کاتیون های بازی خاک (مطالعه موردی: جنگل چمستان نور)

اکوسیستم های جنگلی جهان حدود 4/1 میلیارد هکتار وسعت دارند که مهمترین ذخیره کننده کربن و همچنین نیتروژن در اکوسیستم های خشکی می باشند. بیشتر دی اکسید کربن آزاد شده خاک ها به وسیله تنفس ریشه ای و تجزیه مواد آلی و تنفس میکربی صورت می گیرد. همچنین غالب انتشارات نیتروز اکسید و مقدار زیادی از متان از خاک نشأت می گیرد. بنابراین مقادیر بالای کربن و نیتروژن موجود در خاک های جنگلی می توانند به عنوان موثر ترین عوامل کنترل کننده ی مهم ترین گازهای گلخانه ای باشند و از این نظر نقش مهمی در تنظیم غلظت اتمسفری این گازها ایفا می کنند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییر پذیری مشخصه های مختلف خاک در ارتباط با پوشش های مختلف اراضی شامل توده طبیعی جنگلی (افرا پلت، آزاد، انجیلی، بلوط بلند مازو، ممرز)، توده آمیخته (افراپلت، اوجا، بلوط بلند مازو، ممرز، نمدار)، توده افرا (acer velutinum bioss)، توده جنگل کاری کاج تدا (pinus taeda l) و همچنین اراضی رها شده ی مجاور به عنوان منطقه شاهد انجام پذیرفت. پژوهش پیش رو در توابع شهرستان نور واقع در چهارکیلومتری شهر چمستان (استان مازندران) انجام پذیرفت. در هر یک از توده های مورد بررسی، 4 ترانسکت به طول 200 متر پیاده و مشخصه های رویشی درختان در قطعه نمونه هایی با ابعاد 20 در 20 متر مربع ثبت شد و همچنین نمونه های خاک از دو عمق 15- 0 و 30- 15 سانتی متری از هر یک از قطعات مورد نظر برداشت شد. نتایج پژوهش حاضر نشان دهنده تاثیر معنی دار اکوسیستم های جنگلی بر مشخصه های فیزیکی (وزن مخصوص ظاهری، بافت، رطوبت و پایداری خاکدانه)، شیمیایی (اسیدیته، کربن آلی، نیتروژن کل، نسبت کربن به نیتروژن و عناصر غذایی) و اکوفیزیولوژیکی (تنفس میکربی و سهم میکربی) خاک است. سایر مشخصه های مورد بررسی (شن، فسفر، زیتوده میکربی کربن و نیتروژن و سهم متابولیکی) تفاوت آماری معنی داری را در بین توده های مورد بررسی نشان ندادند. در بین توده های مورد مطالعه با توجه به نتایج به دست آمده به لحاظ فاکتورهای حاصل خیزی، پتاسیم خاک توده ی سوزنی برگ کاج تدا و به لحاظ سایر عناصر غذایی توده های پهن برگ موفق تر عمل نموده اند. همچنین توده های جنگل کاری کاج تدا، جنگل طبیعی و جنگل کاری افراپلت به ترتیب کمترین میزان دی اکسیدکربن (0/217میلی گرم دی اکسیدکربن برگرم خاک در روز)، زیتوده میکربی کربن (136/75میلی گرم برکیلوگرم زیتوده میکربی کربن)، زیتوده میکربی نیتروژن (0/220 میلی گرم برکیلوگرم زیتوده میکربی نیتروژن در روز) را نسبت به توده های دیگر منتشر کرده اند. در مجموع می توان اذعان نمود که توده های پهن برگ شرایط بهتری را از نظر مشخصه های حاصلخیزی و اکوفیزیولوژی خاک نسبت به توده ی سوزنی برگ داشته اند. این موضوع می تواند در خصوص میزان اثر گذاری بر پایداری اکوسیستم و انتشار گازهای گلخانه ای مفید واقع شود.